جُنبَنده (motile) در زیست‌شناسی صفتی است برای توصیف زیست‌مندانی که قادرند به خودی خود و به‌طور فعال در محیط حرکت کنند. جنبندگان برای این حرکت انرژی مصرف می‌کنند. بیشتر جانداران جنبنده هستند. به جانداران جنبنده آبزی معمولاً، شناگر گفته می‌شود.

جاندارانی مانند مرجان‌ها، کشتی‌چسب‌ها، و اسفنج‌های دریایی که در جای خود ثابت می‌مانند ناجنبنده ^sessile نامیده می‌شوند.

عنکبوت‌ (تارتنک یا کارتنک یا تاربافک، (به فارسی افغانستان: جولاه یا جولاهی)‏) جانور بی مهرهٔ شکارگری است که دارای بدنی دوبخشی و هشت پا است. عنکبوت‌ها فاقد بخش‌های جوندهٔ دهان و بال‌اند. آنها در راستهٔ عنکبوت‌ها طبقه‌بندی می‌شوند که خود یکی از چند راستهٔ ردهٔ بزرگتر عنکبوتیان (تاربافان) است. ردهٔ تاربافان دربردارندهٔ گونه‌هایی چون گزدم و کنه است.

اکثر عنکبوتان تار می‌تنند که معمولاً به صورت رشته‌ای پروتئینی از غده‌های تارتنِ انتهای شکم ایشان ترشح می‌شود. بسیاری از گونه‌ها از تار برای شکار استفاده می‌کنند. به این صورت که توری یا پرده‌ای می‌تنند که حشرات در آن به دام می‌افتند ولی گونه‌های فراوانی هم هستند که آزاد شکار می‌کنند. از تار در بالارفتن از جایی، ایجاد دیوارهای هموار در لانه‌های زیرزمینی، ساختن ساک تخم، درپیچیدن صید، و نگاهداری موقت اسپرم، و خیلی کارهای دیگر استفاده می‌شود. برخی گونه‌های عنکبوت بسیار سمی و خطرناک هستند و زهرشان آنقدر قوی است که می‌توانند یک انسان بکشند. عنکبوت بیوه سیاه، عنکبوت تورقیفی سیدنی و... از گونه‌های خطرناک عنکبوت هستند.

همه حشرات به وسیله پرواز کردن از خطر فرار می‌کنند، اما ملخها و جیرجیرک‌ها جهش نیز می‌کنند. این حشرات دارای پاهای جهنده در عقب بدن خود هستند. این حشرات معمولاً می‌توانند ۱ متر (۳ پا) یا بیشتر جهش کنند. ملخها و جیرجیرکها دارای آرواره‌های قوی هستند و عموماً از گیاهان تغذیه می‌کنند. در طول فصل زادآوری (تولید مثل)، آنها صداهای بلند از خود در می‌آورند و این کار را به‌وسیله مالیدن اعضاء بدنشان به یکدیگر انجام می‌دهند.

ملخها بیشتر عمر خود را روی زمین می‌گذرانند اما آنها قادرند بعد از جهش از روی زمین با قدرت پرواز کنند. چهار عدد بال‌های جلویی ضخیم و محکم می‌باشند، اما بالهای عقب نازک و نیمه شفاف هستند و در طول پرواز مثل یک بادبزن می‌شوند.

ملخ جهنده چمنزار مثل تعداد زیادی از فامیلهایش، دارای پاهای عقبی بزرگ بوده که آنها را برای جَستن به کار می‌برد. در عین حال، او برخلاف بیشتر ملخهای دیگر قادر به پروار نیست، چرا که فاقد بالهای مناسب برای پرواز است. ملخ جهنده چمنزار در اواخر پاییز می‌میرد. تخمهای آنها در طول زمستان زنده می‌مانند و در بهار سال بعد نسل جدیدی از این ملخها را بوجود می‌آورند.

حشرات

حشرات یا شش پایان ساکن خشکی هستند و بعضی بطور ثانویه آبزی شده‌اند.سر حشرات 6 قطعه وسینه حشرات 3 قطعه است که معمولا دارای 3 جفت پا و دو جفت بال است.شکم حشرات اصولا 11 قطعه بدون زواید حرکتی دارد.چشمها مرکب و ساده‌اند.بیش از 800 هزار گونه دارند.

حدود یک میلیون گونه از حشرات شناسایی شده و شاید چندین برابر این مقدار گونه های ناشناخته از حشرات وجود داشته باشد،حشرات به عنوان بخش اکثریت گونه های جانوری روی زمین به شمار می روند.حشرات تقریباً در تمام زیستگاه های خاکی و وابسته به آب شیرین یافت می شوند، از خشک ترین بیابان ها تا دریاچه های آب شیرین، از تاج پوشش گیاهان در یک جنگل بارانى منطقه استوایی (که در آنجا تنوع آنها به طرز باورنکردنی زیاد است) تا مناطق دور افتاده قطب شمال.حتی تعدادی از گونه‏ های حشرات در دریا یافت می شوند. بدین ترتیب عادت های غذایی حشرات نیز گوناگون است؛تقریباً هر ماده ای که ارزش غذایی داشته باشد توسط گروهی از حشرات برای تغذیه استفاده می شود.

نوع حشرات

تنوع حشرات در شکل نیز بسیار گسترده است. تقریباً تنها حالتی که درحشرات دیده نمی شود داشتن ابعاد خیلی بزرگ است. با این حال، حشرات در شمار زیادی از ویژگی ها با هم اشتراک دارند. علاوه بر مشخصه های کلی uniramian ها، اینها یک بدنه متشکل از سه قسمت شامل سر، قفسه سینه و شکم می شوند، یک جفت چشم مرکب (compound eyes) نسبتاً بزرگ و معمولاً سه چشم ساده (ocelli) که روی سر قرار گرفته اند؛ یک جفت شاخک، که آنها هم روی سر حشرات قرار دارند؛ زائده هایی نزدیک دهان حشرات شامل یک جزء لب مانند (labrum)، یک جفت اندام آرواره مانند بالایی برای گاز زدن (mandibles)، یک جفت اندام آرواره مانند پایینی (maxillae)، یک لب زیرین (labium) و قسمت زبان مانند کف دهان (hypopharynx)؛ دو جفت بال که از روی بدنه خارجی آنها رشد کرده اند (برخلاف مهره داران)؛ و سه جفت پا برای راه رفتن.

حشرات دارای سیستم گوارش کامل و پیچیده ای هستند. زائده دهانی حشرات، به ویژه، انواع گوناگونی دارد که به شکل پیچیده ای به عادت غذایی آنها مربوط می شود.

حشرات از طریق یک سیستم نایی، با دریچه های خارجی به نام اسپیراکل (spiracles) و لوله های بسیار ریز و ظریف شاخه ای، برای رساندن دقیق گازها به بافت های ویژه ی متابولیسم، " نفس می کشند ".اشکال آبزی حشرات ممکن است از طریق پوست خود گازها را با محیط مبادله کنند یا ممکن است انواع مختلفی از آبشش داشته باشند. دفع ضایعات نیتروژن دار از طریق لوله هاى مالپیگى (Malpighian tubules) انجام می شود.سیستم عصبی حشرات پیچیده است و تعدادی گره عصبی و دو رشته عصبی شکمی را شامل می شود.گره ها در عملکردشان از یکدیگر کاملاً مستقل می باشند؛برای مثال،اگر قفسه سینه از بقیه قسمت‏های بدن جدا شود، می تواند به صورت مجزا راه برود. این در حالی است که گره ها از خروجی های حسی (sensory output) نیز استفاده می کنند. یک ملخ حتی با از دست دادن یک بال می تواند با استفاده از ورودی‏های حسی (sensory output) از مغزش، این عیب را تصحیح کرده و به پرواز خود ادامه دهد. اندام های حس بسیار حساس و پیچیده هستند. علاوه بر چشم های ساده و چشم های مرکب،برخی از حشرات نسبت به صدا کاملاً حساس بوده و قدرت پاسخ دهی آنها در برابر محرک های شیمیایی بسیار شگفت آور است.

حشرات مضر

حشرات دو جنسی هستند و لقاح حشرات اغلب داخلی است. البته روش های جفت گیری در حشرات به طور غیر قابل باوری متغیر است. مطالعه این تغییر پذیری توسط زیست شناسان تکاملی، درک ما را نسبت به مسئله تکامل رفتار، تکامل اجتماعی و ویژگی هایی نظیر اندازه اولیه حشرات و الگوهای رشد گسترش داده است.در تولید مثل حشرات، معمولاً یک حشره نر از طریق مواد شیمیایی (فرومون) که از جنس ماده آزاد می شود به دنبال ماده دریافت کننده می گردد. در بیشتر گونه های حشرات، حشره های ماده، اسپرم را در یک حفره خاص در شکمشان (receptacle) ذخیره می کنند؛ حتی آن دسته از حشراتی که تعداد خیلی زیادی تخم می گذارند (مثلاً تعداد تخم ها در مورد زنبورهای عسل ممکن است بیش از یک میلیون باشد)؛ زنبورهای ماده تنها یکبار جفت گیری می کنند و تا پایان عمرشان  از اسپرم های ذخیره شده حاصل از همان جفت گیری استفاده می کنند.

نحوه رشد حشرات یکی از مشخصه های مهم و منحصر به فرد حشرات است.در برخی از گونه ها، حشرات وقتی از تخم بیرون می آیند شکلی مینیاتوری از حشرات بالغ هستند و اسکلت خارجی آنها (پوشش محافظ خارجی) باید در روندی به نام پوست اندازی  رشد کند.

 با این حال نزدیک به 90% از گونه های حشرات، وقتی از تخم بیرون می آیند شکل کاملاً متفاوتی نسبت به ظاهر پس از نمو خود دارند. این فرم کرمی شکل حشرات معمولاً در زیستگاه های مختلفی زندگی می کنند،غذاهای متفاوتی می خورند،و شکل اندام آنها با اندام پدر و مادرشان کاملاً فرق دارد.حشره کرمی شکل (لارو) غذا می خورد، رشد می کند و بدنش به صورت دوره ای پوست اندازی می کند.در یک زمان معینی،رشد حشره کرمی شکل کامل می شود و حشره تغذیه خود را متوقف کرده و در اطراف خود یک حفاظ یا پیله می سازد. این وضعیت که حشره در آن تغذیه نمی کند شفیره نام دارد. وقتی حشرات کرمی شکل در پیله هستند به طور کامل دچار تغییر شکل یا "دگردیسی" شده و به شکل کاملاً بالغ ظاهر می شوند. حشراتی که این سیر کامل تغییرات را طی می کنند، حشرات با دگردیسی کامل (holometabolous) نامیده می شوند، گونه های دیگر حشرات که در آنها  حشرات تازه از تخم بیرون آمده به شکل بالغ خود شباهت بیشتری دارند و تنها اندازه آنها کوچکتر بوده و بدون بال می باشند، از نظر جنسی نابالغ بوده و ممکن است از جهات دیگر متفاوت باشند. شکل نابالغ این حشرات نمف (nymph) نامیده می شوند و سیکل زندگی این حشرات بر اساس فرآیند "نیمه دگردیسی" (hemimetabolous) است.

حشرات مضر

حشرات برای انسان بسیار مهم هستند.معمولاً ما نسبت به حشرات احساس مثبت و خوبی نداریم. حشرات غذای ما را می خورند، از خون و پوست ما تغذیه می کنند، محل سکونت ما را آلوده کرده و بیماری های خطرناک را منتقل می کنند. اما بدون وجود حشرات، ما قادر به زندگی نیستیم.آنها نقش مهم و اساسی در اکوسیستم ما دارند.

فهرست خلاصه و ناقصی از فواید و نقش های مثبت حشرات عبارتند از:

گرده افشانی اغلب گیاهان آوندی؛ تجزیه مواد آلی، تسهیل در چرخه کربن، نیتروژن و سایر مواد غذایی ضروری؛ کنترل جمعیت گونه های مضر بی مهره گان (شامل سایر حشرات)؛ تولید مستقیم برخی از مواد غذایی (برای مثال عسل)؛ و ساختن محصولات مفیدی نظیر ابریشم و شالاک (لاک شفاف).

تا کنون هیچ توافق کلی در مورد جزئیات نحوه ارتباط گروهای مختلف حشرات با هم صورت نگرفته است.